بالاترین حساسیت قابل قبول دوربین چقدر است؟

دوربین‌های جدید می‌توانند با حساسیت‌های مختلف عکس بگیرند. خصوصا دوربین‌های فول‌فریم که این روز‌ها خیلی بیشتر از قبل هم مورد توجه قرار گرفته‌اند می‌توانند با ISOهای بالا (معمولاً بالاتر از ISO 3200) هم عکس‌های باکیفیتی بگیرند که نویز نسبتاً قابل قبولی دارند و برخلاف گذشته، می‌توان عکس‌های آن‌ها را نه تنها برای وب، بلکه برای چاپ نیز استفاده کرد. البته شکی نیست که در همه دوربین‌ها، هر چقدر که حساسیت را بالاتر می‌بریم، مقدار نویز هم افزایش پیدا می‌کند. اما مقدار حساسیت مورد قبول دوربین شما چقدر است؟ بالاخره یک جایی، یک عددی هست که وقتی حساسیت دوربینتان را بالاتر از آن می‌برید، نویز آن‌قدر زیاد می‌شود که دیگر قابل قبول نیست و نمی‌توانید مثلاً برای چاپ یا برای وب از آن استفاده کنید. این مقدار چقدر است؟ تا چه میزان می‌توان حساسیت دوربین را افزایش داد؟

سال‌ها پیش، حساسیت فیلم‌های نگاتیوی یا آنالوگ را ASA می‌نامیدند (این عبارت اِی‌اس‌اِی یا در ایران آسا” خوانده می‌شد). هر وقت عکاسان می‌خواستند در محیط‌های تاریک عکاسی کنند، از فیلم‌هایی با ASA بالا استفاده می‌کردند. این فیلم‌ها در بازار، معمولاً با اعداد 100 (که همان مقدار عادی بود)، 200، 400 و 800 موجود بودند. اما دستکم در ایران، به سختی می‌توانستیم فیلم‌های ASA 800 را پیدا کنیم و اگر یک عکاس قصد داشت تا با این فیلم کار کند، باید از ماه‌ها قبل به یک نفر که سفارش می‌داد تا از خارج از ایران برایش خریداری و ارسال کند. دلیل این کمبود، فقط مصرف کمتر این فیلم‌ها نبود. به‌هرحال اصولاً فیلم‌های بالاتر از ASA 200 کم کاربرد بودند و استفاده خاص داشتند. این کمبود بیشتر به این خاطر بود که میزان گرین (

تفاوت بین نویز و گرین را در اینجا بخوانید) فیلم‌های نگاتیوی ASA 800 آن‌قدر زیاد بود که عملاً استفاده عمومی از آن را محدود می‌کرد. خصوصا اینکه در آن دوران، فیلم‌های عکاسی اغلب به چاپ منتهی می‌شدند و نتیجه استفاده از ASA 800 حتی روی چاپ‌های کوچک هم غیر قابل قبول بود.

واژه ASA دیگر تقریباً منسوخ شده و به جز عکاسان قدیمی، دیگر کسی آن را به خاطر ندارد. این روز‌ها واژه ISO تقریباً همان کاربرد را برای ما دارد و تقریباً مشابه همان اتفاق برای حساسیت‌های بالا در دوربین‌ها هم دیده می‌شود. اما نکته مهم‌تر این است که دیگر فیلم‌ها نیستند که سقف حساسیت را برای ما تعیین می‌کند و همه چیز بسته به دوربین و حسگر و پردازشگر آن است. اما تغییر بسیار مهم‌تر و جالب تر این است که دیگر لازم نیست یک فیلم کامل را به استفاده از یک حساسیت اختصاص دهیم. اکنون می‌توانیم برای هر عکس، یک حساسیت مستقل انتخاب کنیم و این قابلیت آن‌قدر برای ما کاربردی است که عملاً نورپردازی در دوربین‌های مدرن، به جای دو فاکتور (سرعت شاتر و دیافراگم لنز) تحت تأثیر سه فاکتور (همراه با حساسیت) در نظر گرفته می‌شود.

اما در این میان یک واقعیت همچنان ثابت باقی مانده است. چه دوربین کوچک و کامپکت داشته باشید، چه دوربین‌های بدون آینه مدرن یا حتی DSLRهای فول فریم، باز هم با افزایش حساسیت، نویز عکس‌ها بیشتر می‌شود. این روز‌ها در دوربین‌های پرچم‌دار جدید، حساسیت‌هایی را می‌بینیم که به طرز شگفت‌آوری بالا هستند. آن زمان که فیلم‌های ASA 800 یا ASA 1600 تقریباً شبیه به یک کالای نایاب (و البته تقریباً بی‌مصرف) بود، کسی فکر نمی‌کرد به این زودی دوربین‌هایی وارد بازار شوند که ISO 1600 آن‌ها، بتواند بدون مشکل چاپ شود و مشاهده نویز در عکس‌های آن‌ها، به مقادیر بسیار بالاتر از این حساسیت برسد.
البته اصولاً شرکت‌های دوربین سازی، درباره حداکثر حساسیت دوربین‌های خودشان کمی با اغراق توضیح می‌دهند و در مشخصات آن‌ها می‌بینیم که حداکثر حساسیت آن‌ها می‌تواند به ISO 102400، ISO 409600 یا شاید بیشتر هم برسد. اما معمولاً درباره مقدار نویزی که در این حساسیت‌ها پدیدار می‌شوند حرفی نمی‌زنند. اما بیایید با هم صادق باشیم. چند بار با حساسیت بالاتر از ISO 25600 عکاسی کرده‌اید؟ آیا مقدار نویز در این حساسیت، روی کیفیت و خروجی‌ کار آن‌قدر تأثیر می‌گذارد که آن را نادیده می‌گیرید یا هنوز برایتان کاربرد دارد؟

اینکه نویز عکس‌ها چقدر می‌تواند روی کیفیت کار تأثیر بگذارد، کاملاً به کاربرد و سلیقه ما بستگی دارد. گاهی اوقات نویز می‌توان یک جلوه بسیار جالب و زیبا باشد. اول از همه باید به این نکته اشاره کنیم که اگر قرار است عکس‌ها را روی اینترنت منتشر کنیم (که اغلب هم می‌کنیم)، نویزی که در عکس‌های می‌بینیم، بسیار بیشتر از چیزی که بعداً در حالت منتشر شده به نظر می‌رسد خواهد بود. طبیعتاً وقتی یک عکس را روی کامپیوترتان با بزرگنمایی 100% تماشا می‌کنید، نویز آن خیلی بیشتر از زمانی است که با بزرگنمایی یک دهم برابر آن، روی اینستاگرام یا فیس‌بوک می‌بینید. البته در اینجا، کیفیت نمایشگری که با آن عکس‌ها را می‌بینید (هم کامپیوتر و هم موبایل) نیز مهم است. همچنین فاصله‌ای که از آن به تصویر نگاه می‌کنید هم به همین شکل مؤثر است. جالب اینجاست که یکی از دلایلی که ممکن است نویز‌ها (در مقایسه حساسیت مشابه) نسبت به قدیم‌ترها خیلی بیشتر دیده شوند، این است که برخلاف سال‌های دور که تنها مدیا برای نمایش عکس‌ها چاپ بود، امروزه اغلب اوقات عکس‌ها را روی یک صفحه نمایش می‌بینیم که فاصله زیادی با ما ندارد. بیشتر مواقع، عکس‌ها از فاصله‌ای کمتر از نیم متر دیده می‌شوند (روی کامپیوتر یا موبایل) و کمتر پیش می‌آید آن‌ها را روی یک تابلوی بزرگ در فاصله چند متری نگاه کنیم. بنابراین، میزان نویز قابل قبول برای عکس‌ها می‌تواند تحت تأثیر فاصله نمایش آن نیز باشد. و نهایتاً اینکه یک عامل دیگر را هم نباید فراموش کنیم. هر کسی، طرز نگاه و دقت خودش را در تشخیص نویز دارد. ممکن است نویزی که به چشم یک عکاس عاشق تکنولوژی می‌رسد، اصلاً برای یک عکاس هنری که بیشتر به فرم و کادر اهمیت می‌دهد مهم نباشد یا نویزی که یک عکاس پرتره به آن حساسیت دارد، برای یک عکاس منظره چندان به چشم نیاید.

خیلی از عکاسانی که در کلاس‌های عکاسی نجوم یا عکاسی در شب شرکت می‌کنند، همواره این دغدغه را دارند که آیا دوربینشان می‌تواند مقدار حساسیتی را که در طی دوره آموزشی به آن‌ها آموزش داده شده است داشته باشد یا نه؟ مثلاً گاهی اوقات مدرس دوره عکاسی، از یک دوربین فول‌فریم با حساسیت ISO 25600 عکاسی کرده است و دوربینی که یک دانشجو در دست دارد، نهایتاً می‌تواند تا ISO 6400 بالا برود. ضمن اینکه این بالاترین حساسیت قابل قبول دوربین او هم آن‌قدرها کاربرد ندارد و نویز آن آنقدر شدید است که نمی‌تواند به راحتی روی جزئیات عکس کار کند.

خیلی از عکاسان، حتی سعی نمی کنند حساسیت دوربینشان را بالاتر از ISO 1600 ببرند و این دقیقاً به همان ساختار ذهنی و الگو‌های قدیمی ASA 1600 برمی‌گردد (چون نگاتیو‌های بالاتر از آن وجود نداشت). همچنین خیلی از عکاسان حتی جرئت نمی کنند از قابلیت حساسیت خودکار دوربین یا Auto ISO استفاده کنند تا مبادا، دوربینشان، حساسیت را خیلی بالا ببرد. به همین علت در کلاس‌های عکاسی، از اینکه دوربینشان می‌تواند با یک تصحیح و کاهش نویز ساده در لایتروم، عکس‌هایی با حساسیت‌های آن‌قدر بالا بگیرد  و تا بدان حد زیبا و کاربردی باشد، شگفت‌زده می‌شوند.

همچنین جالب است بدانید که تقریباً در همه دوربین‌ها، می‌توانید هنگام استفاده از حساسیت خودکار، یک سقف حداکثر حساسیت هم برای آن تعریف کنید تا اطمینان داشته باشید که در حالت انتخاب خودکار حساسیت، دوربینتان از آن میزان بالاتر نخواهد رفت. اما این حداکثر حساسیت دقیقاً چقدر است؟

یک روش ساده برای تشخیص بالاترین حساسیت قابل قبول دوربین وجود دارد: دوربین را در یک محیط کم نور، روی یک سه پایه قرار دهید و از یک سوژه ثابت با حساسیت‌های مختلف عکس بگیرید. یعنی اولین عکس را با حساسیت ISO 100 بگیرید و در هر عکس، حساسیت را یک استاپ بالاتر ببرید. دقت داشته باشید که دوربین باید روی یک حالت نوردهی خودکار قرار داشته باشد (مانند A/S/P) یا اینکه هر بار با بالا بردن حساسیت، سرعت شاتر را هم افزایش دهید که نور دریافتی بیشتر را جبران کند.
همه مشخصات دیگر را دقیقاً مشابه حالت عادی عکاسی‌تان نگه دارید. مثلاً اگر عادت دارید با فایل خام عکاسی کنید، اینجا هم فقط فایل خام را انتخاب کنید یا اگر با JPEG عکس می‌گیرید، حتماً مطمئن شوید که قابلیت کاهش نویز دوربینتان روی چه میزان قرار دارد یا ترجیحاً آن را خاموش کنید و عکس‌ها را بدون قابلیت کاهش نویز بگیرید. در تصویر زیر می‌بینید که من عکس‌ها را با دوربین Canon EOS 5D Mark IV گرفته‌ام. در اینجا دیافراگم ثابت مانده است تا عمق میدان عکس‌ها روی نمایش نویز تأثیری نگذارد و تغییر نوردهی فقط با سرعت شاتر جبران شده است. ضمناً دو حساسیت ISO 100 و 200 را هم نادیده گرفتم، چون روی این دوربین، دلیلی برای مقایسه آن‌ها وجود ندارد.

بعد از اینکه عکس‌ها را گرفتید، می‌توانید آن‌ها را در یک برنامه مدیریت عکس حرفه‌ای مانند

لایتروم باز کنید. بهتر است از برنامه‌هایی استفاده کنید که به شما اجازه بدهند عکس‌ها را به صورت پهلو به پهلو (Side by Side) و در بزرگنمایی‌های مختلف نمایش دهند. به این ترتیب راحت‌تر و دقیق‌تر می‌توانید آن‌ها را با هم مقایسه کنید. عکس‌ها را در حالت Full Screen و بزرگنمایی 100% ببینید و بعد برای دقت بیشتر، انتخاب‌های نهایی را هم روی بزرگنمایی‌های 150%  و 200% هم مقایسه کنید.

حساسیت را کنار بگذارید و سعی کنید به شکلی واقع‌بینانه درباره بالاترین حساسیت قابل قبول دوربین که ممکن است برایتان کاربرد داشته باشد تصمیم بگیرید. این کار را یک بار بیشتر انجام نمی‌دهید و وقتی حداکثر حساسیت قابل قبول دوربینتان را پیدا کردید، کافیست در منوی دوربین، گزینه Maximum ISO را در بخش Auto ISO پیدا کنید و این مقدار را انتخاب کنید.

مثلاً در عکس بالا، مقدار بزرگنمایی عکس‌ها روی 200% است. در این حساسیت، بالاترین مقداری که برای من قابل قبول است (بدون ویرایش نرم‌افزاری و

کاهش نویز در لایتروم) ISO 25600 است. چون من معمولاً عکس‌هایم را چاپ می‌کنم و خروجی عکس‌ها در بالاترین کیفیت برایم مهم است.

عکس زیری دقیقاً همین آزمایش، اما با دوربین Canon 7D Mark II است.جدای از پردازش نویز ضعیف‌تر در این دوربین که چندان هم دور از ذهن نبود، بالاترین حساسیت قابل قبول دوربین ، تقریباً زیر ISO 12800 است.این مقداری است که باید انتخاب کنید.

می‌توانید این آزمایش را با شرایط مختلف تکرار کنید. مثلاً می‌توانید با روش‌های کاهش نویز نرم‌افزاری، همه آن‌ها را نویزگیری کنید و بعد با هم مقایسه کنید. به این ترتیب احتمالاً درک بهتری از خروجی کار پس از ویرایش پیدا می‌کنید. یا می‌توانید برش از بزرگنمایی 100% عکس‌ها را روی یک صفحه کنار هم بچینید و فایل آن را به صورت پردازش نشده، برای لابراتواری که کار چاپ عکس‌هایتان را انجام می‌دهد بفرستید. بهتر است عکس‌ها را در اندازه‌ای چاپ کنید که بدون اینکه کوچک‌تر شوند، چاپ شوند. مثلاً اندازه‌ای مانند 30×40 سانتی‌متر یا نزدیک به این.

فراموش نکنید، پیدا کردن بالاترین حساسیت قابل قبول برای شما کاملاً شخصی است. اصلاً به بررسی‌ها و نقد‌هایی که به صورت آنلاین یا در نشریات منتشر می‌شوند و درباره کیفیت و حساسیت فوق‌العاده دوربین‌ها توضیح می‌دهند اکتفا نکنید. نویسندگان مقالات، همواره خروجی نویز دوربین‌ها را با مدل‌های قبلی و رقبای موجود در بازار مقایسه می‌کنند و این ممکن است مشابه یا متفاوت با دیدگاه شما باشد. چند ساعت وقت بگذارید و یک بار برای همیشه درباره بالاترین حساسیت قابل قبول دوربین تان تصمیم گیری کنید.

اگر این کار را انجام دادید، در بخش نظرات درباره نحوه آزمایش، حساسیت انتخاب شده و مدل دوربینتان توضیح دهید تا واقعیت را درباره این دوربین‌ها بهتر درک کنیم.

منبع: بلاگ دیج ایمیج